1. Vì sao cần hiểu “căn cứ pháp lý” trước khi làm thủ tục?
Khi đi xin hoặc làm bất kỳ loại giấy tờ nào — từ đăng ký khai sinh, đăng ký kết hôn, xin giấy phép xây dựng, thành lập công ty, xin visa, cho đến xin nghỉ phép — thì về bản chất, bạn đang thực hiện một thủ tục hành chính dựa trên những quy định của pháp luật hoặc quy định nội bộ của cơ quan, tổ chức.
Nhiều người khi đi làm thủ tục thường bắt đầu bằng câu hỏi:
“Cần nộp những giấy tờ gì?”
mà quên mất câu hỏi quan trọng hơn:
“Việc này căn cứ vào đâu?”
Chính “căn cứ pháp lý” là gốc rễ để mọi thủ tục được thực hiện đúng và nhanh chóng.
- “Căn” nghĩa là gốc.
- “Căn cứ” tức là cơ sở, lý do pháp lý để yêu cầu hoặc thực hiện một việc nào đó.
2. Hiểu “căn cứ pháp lý” giúp bạn chủ động hơn
Một thủ tục hành chính không phải do cán bộ “thích thì yêu cầu, không thích thì từ chối”.
Mọi yêu cầu đều phải dựa trên quy định của pháp luật hiện hành.
Ví dụ:
- Xin nghỉ phép → căn cứ vào Bộ luật Lao động và hợp đồng lao động.
- Xin visa → căn cứ vào Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh và cư trú của người nước ngoài.
- Thành lập doanh nghiệp → căn cứ vào Luật Doanh nghiệp cùng Nghị định, Thông tư hướng dẫn thi hành.
Khi bạn biết rõ căn cứ, bạn sẽ:
✅ Biết hồ sơ, giấy tờ cần chuẩn bị.
✅ Biết thời hạn giải quyết.
✅ Biết cơ quan có thẩm quyền xử lý.
✅ Và đặc biệt, có thể phản hồi hợp lý nếu bị yêu cầu bổ sung hoặc bị từ chối hồ sơ.
3. Khi bị yêu cầu bổ sung hồ sơ – hãy hỏi ngược lại
Trong quá trình làm việc với cơ quan nhà nước, đôi khi bạn sẽ gặp tình huống:
“Hồ sơ thiếu cái này, anh/chị bổ sung thêm nhé.”
Thay vì vội vàng chạy đi làm thêm giấy tờ, bạn hoàn toàn có thể nhẹ nhàng hỏi lại:
👉 “Anh/chị cho tôi hỏi, việc yêu cầu bổ sung này căn cứ vào điều khoản nào, văn bản nào vậy ạ?”
Câu hỏi này không nhằm “bắt bẻ”, mà thể hiện bạn là người hiểu quyền và nghĩa vụ của mình.
Và chính lúc đó, mọi việc thường trở nên rõ ràng, minh bạch hơn nhiều.
4. Cách tra cứu căn cứ pháp lý nhanh chóng
Bạn có thể dễ dàng tra cứu các văn bản pháp luật bằng một số cách sau:
- Truy cập Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp: https://moj.gov.vn
- Tra cứu văn bản tại Cổng thông tin Chính phủ: https://vanban.chinhphu.vn
- Hoặc đơn giản hơn, nhập từ khóa theo cú pháp:
“Thủ tục + [tên thủ tục] + căn cứ pháp lý” trên Google.
Ví dụ:
- “Thủ tục đăng ký kinh doanh căn cứ pháp lý”
- “Thủ tục cấp giấy phép xây dựng căn cứ pháp lý”
Khi hiểu rõ gốc rễ pháp lý, bạn sẽ tiết kiệm được thời gian, công sức và tránh rắc rối không đáng có.
5. Kết luận: Hỏi “căn cứ vào đâu?” – thói quen giúp bạn làm việc hiệu quả
Một câu hỏi đơn giản:
“Căn cứ vào đâu?”
…sẽ giúp bạn:
- Làm đúng ngay từ đầu.
- Biết rõ quyền và nghĩa vụ của mình.
- Và quan trọng nhất: tránh bị yêu cầu, từ chối hay hướng dẫn sai.
Tôi thường nói vui với khách hàng:
“Thôi, anh/chị cứ cho tôi biết rõ căn cứ là điều khoản nào, văn bản nào, để tôi làm cho đúng.”
Chỉ cần vậy thôi, mọi thủ tục hành chính sẽ đơn giản hơn rất nhiều.
